Bijzondere dataset: berging vliegtuigwrak WOII

Foto: Beckers, D.E.P.C.M.; Weerden, J. F. van der, 2023, “De berging van Short Stirling W7630”, https://doi.org/10.17026/AR/2M3TUU, DANS Data Station Archaeology, V2
Licentie CC-BY 4.0

In opdracht van de gemeente Echt-Susteren heeft BAAC (onderzoeks- en adviesbureau Bouwhistorie, Archeologie, Architectuurhistorie en Cultuurhistorie) een begeleiding uitgevoerd van de berging van het militaire vliegtuig Short Stirling W7630. Deze Britse viermotorige bommenwerper stortte in de nacht van 10 op 11 september 1942 neer naast Abdij Lilbosch, in de directe omgeving van Echt, bij de bombardementsvlucht op het nabijgelegen Düsseldorf. Het toestel werd vlak voor het doel beschadigd door Duits luchtdoelgeschut en vervolgens neergehaald door een Duitse nachtjager. Sinds de crash staan vier bemanningsleden nog te boek als vermist.

Tijdens de berging van het gevechtsvliegtuig zijn diverse grote wrakdelen van het toestel aangetroffen. Deze wrakdelen zijn vervolgens gefotografeerd en per stuk gedetermineerd en in historische context geplaatst. Daaruit zijn diverse zaken naar voren gekomen die iets vertellen over de crash van het toestel en de omstandigheden daaromtrent. 

Klik op een foto om deze te vergroten.

Tegen de verwachtingen in zijn er tijdens de berging geen menselijke resten aangetroffen. Er zijn ook geen objecten aangetroffen die met zekerheid toegeschreven konden worden aan bepaalde personen die aan boord waren van het toestel. Wel zijn er diverse persoonlijke uitrustingsstukken gevonden die met zekerheid gedragen zijn door personen die zich tijdens de inslag in het toestel bevonden, waaronder een zekeringsgesp uit een parachuteslot. Na de berging is een graf aangetroffen op begraafplaats Jonkerbos dat toegeschreven kan worden aan deze crash. Waarschijnlijk zijn de overige drie vermisten boven de stad Düsseldorf uit het toestel gesprongen voorafgaand aan het zwaartepunt van het bombardement van die nacht, waarna zij nooit zijn geïdentificeerd. Mogelijk kan toekomstig historisch onderzoek uitwijzen waar deze drie vermisten terecht zijn gekomen.

Bekijk de complete dataset in het DANS Data Station Archaeology. 

De ervaring leert dat gemeenten de Circulaire Vliegtuigbergingen gebruiken als handvat bij het voorbereiden en faciliteren van vliegtuigbergingen, aangezien hierin de taken, bevoegdheden en het proces worden beschreven. Momenteel wordt in deze Circulaire archeologie alleen genoemd in de paragraaf ‘Nationaal juridisch kader’, waarbij archeologie wordt gekenmerkt als obstakel voor de uitvoering van het bergingsproces en niet als integraal onderdeel. Uit alle aspecten van deze berging blijkt dat er behoefte is aan wettelijke handvatten om archeologische begeleiding in het bergingsproces te integreren en legitimeren. Dit kan bijvoorbeeld worden bereikt door archeologie een eigen paragraaf te geven in de Circulaire waarin wordt aangegeven wat de positie van de archeologisch uitvoerder is in het bergingsproces en wat zijn taken, verplichtingen en bevoegdheden zijn.