2025: een jaar van mijlpalen en doorontwikkeling

Twee jubilea

DANS is in 2005 opgericht door de KNAW en NWO en in deze twintig jaar uitgegroeid tot het nationale expertisecentrum en repository voor onderzoeksdata. We beheren inmiddels meer dan 330.000 datasets en ondersteunen een breed scala aan disciplines via onze vier Data Stations.

Ook DataverseNL bereikte een mijlpaal: het platform bestaat tien jaar. Tijdens het jubileumevent werd stilgestaan bij de vooruitgang in het afgelopen decennium en bij de rol van DataverseNL binnen het bredere landschap van research datamanagement.

Doorontwikkeling van de DANS-repositories

Onze Data Stations zijn in 2025 uitgebreid met verschillende functionaliteiten. Zo kunnen gebruikers in alle Data Stations en in DataverseNL inloggen met een ORCID-account. In Data Station Archaeology kwamen meerdere nieuwe functies beschikbaar, waaronder ondersteuning voor 3D-data, full-text search – dus niet beperkt tot de metadata –, zoeken op de landkaart en geautomatiseerd archiveren. 

Daarnaast zijn de deponeerhandleidingen en de richtlijnen voor bestandsformaten afgestemd op actuele standaarden en praktijkervaringen.

Europese erkenning voor Data Station Archaeology

Ons Data Station Archaeology is in 2025 erkend als een van de vier repositories die voldoen aan het Essential readiness level binnen de Europese open science-vereisten. Deze beoordeling is gebaseerd op een onderzoek dat tussen september 2023 en september 2024 in opdracht van het European Research Council Executive Agency (ERCEA) is uitgevoerd. Hierbij zijn 241 onderzoeksdata- en literatuurrepositories geanalyseerd; 186 daarvan zijn als ‘trusted’ geclassificeerd.

Het onderzoek onderscheidt drie classificaties: Exemplary, Essential en Close to Essential readiness. Data Station Archaeology behoort tot de beperkte groep repositories die de Essential-status hebben verkregen, en voldoet daarmee aan alle verplichte metadata-eisen voor zowel onderzoeksdata als wetenschappelijke literatuur. 

Projecten en samenwerkingen die impact maken

DANS werkte ook in 2025 aan een breed palet aan nationale en internationale projecten. FAIR-IMPACT en FAIRCore4EOSC werden afgerond met een FAIRfest, waarin de resultaten van drie jaar samenwerking werden gedeeld, waaronder evaluatie-instrumenten, bouwstenen voor de Europese Open Science Cloud, richtlijnen en ondersteuning bij de implementatie van FAIR-principes. Over FAIR-IMPACT, geleid door DANS, oordeelde de reviewer ondermeer dat “the contribution to open science is commendable” en “the project helps towards a stronger Europe setting international standards through the ISO Software Hash Identifier”.

In twee nieuwe EOSC-projecten, FIDELIS en EDEN, werkt DANS aan onderwerpen als digitale preservering – in het bijzonder voor complexe onderzoeksdata – en verbeterde inrichting van infrastructuren voor duurzame data-curatie en lange-termijn toegankelijkheid. Voor een steviger ‘stem’ van betrouwbare en FAIR-compliant repositories lanceerden we een Europees repositorynetwerk. 

Binnen de Research Data Alliance vervult DANS in 2025 en 2026 de rol van nationale Community Development Manager. In samenwerking met het Landelijk Coördinatiepunt RDM en NWO ondersteunen we de Nederlandse RDA-gemeenschap in kennisuitwisseling over uiteenlopende producten en expertise van de wereldwijde RDA.

Ook binnen Research Data Netherlands (RDNL) blijven we werken aan het versterken van nationale data-expertise. Met financiering van Open Science NL zetten de RDNL-partners de stap naar een projectconsortium dat een nationaal training- en communityplatform voor dataprofessionals opricht. Dit jaar stond onder andere in het teken van de ontwikkeling van een curriculum voor dataprofessionals.

Daarnaast startten de projecten SEFAP en Macroscope, waarin DANS bijdraagt aan de ontwikkeling van nationale onderzoeksinfrastructuren en methoden voor het beheren en doorzoekbaar maken van grote en heterogene datasets op het gebied van Aquatic Processes, resp. de Nederlandse samenleving in brede zin.

Onze structurele bijdragen aan internationale initiatieven liepen eveneens door, zoals onze rol binnen het bestuur van CoreTrustSeal en onze betrokkenheid bij de doorontwikkeling van CESSDA’s ELSST-thesaurus. Met deze vijftientalige thesaurus ontsluit het sociaalwetenschappelijk archiefconsortium Europese databronnen; de nieuwe versie bevat actuele demografische termen op het gebied van diversiteit en inclusie.

Tot slot verscheen in oktober de laatste editie van E-data & Research, dat bijna twintig jaar lang een belangrijk middel is geweest voor kennisdeling binnen de onderzoeksdata-community.

Vooruitkijken naar 2026

In 2026 presenteren we onze nieuwe strategie, waarin het stimuleren van het hergebruik van onderzoeksdata, naast training en kennisdeling, centraal staat. Daarmee zetten we nadrukkelijk de stap van ‘herbruikbare data’ naar daadwerkelijk ‘hergebruik van data’, dat aansluit bij onze inzet voor verantwoorde, open en duurzame omgang met onderzoeksdata. We kijken uit naar een jaar waarin we samen met de community en onze partners verkennen welke stappen we gezamenlijk kunnen zetten om hergebruik verder te bevorderen.

Op de hoogte blijven van de ontwikkelingen van DANS en in het veld van datamanagement? Schrijf je in voor onze DataLink nieuwsbrief.