Op dinsdag 1 November is René van Horik, themamanager bij DANS, gepromoveerd aan de TU Delft. Het proefschrift, getiteld “Permanent Pixels. Building blocks for the longevity of digital surrogates of historical photographs” heeft betrekking op de duurzaamheid van digitale objecten.
Archieven, bibliotheken en musea digitaliseren steeds vaker kwetsbare objecten zoals historische fotos om cultureel erfgoed beter toegankelijk te maken via het internet. Om dit historisch materiaal zodanig digitaal te bewaren dat toegang en gebruik in de verdere toekomst gegarandeerd kan worden, moeten specifieke standaarden, protocollen en software worden gebruikt, waarmee zowel het beeld zelf als de begeleidende gegevens worden vastgelegd. Dat is een arbeidsintensief proces, zo blijkt uit het proefschrift Permanent Pixels waarop René van Horik op 1 november aan de TU Delft is gepromoveerd. Het proefschrift laat zien hoe recente initiatieven als Open Access en Open Archives de toegang tot gedigitaliseerd beeldmateriaal bevorderen. Diezelfde ontwikkeling in de onderzoekwereld is ook de aanleiding voor de recente start van DANS (Data Archiving and Networked Services), waaraan de René van Horik als projectleider is verbonden.
In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht zorgt het digitaal vastleggen van beeldmateriaal niet automatisch voor duurzame toegankelijkheid. Computerbestanden en formaten verouderen, opslagmedia kunnen beschadigd raken, hardware en software raken in onbruik. Bovendien zijn er garanties nodig dat de gedigitaliseerde versie niet alleen een betrouwbare kopie van het origineel is, maar dat deze ook altijd met diezelfde betrouwbaarheid gereproduceerd kan worden, en dat dat laatste ook opgaat voor de gegevens waarmee het betreffende beeld wordt beschreven, de zogenaamde metadata.
In zijn onderzoek inventariseert Van Horik onder meer de eisen waaraan een standaard bestandsformaat moet voldoen om toegang voor de lange termijn te kunnen garanderen. Het aloude TIFF-formaat blijkt als enige aan al die eisen te voldoen.
De gestandaardiseerde opmaaktaal XML komt als duurzaam uit de bus, onder meer omdat deze onafhankelijk functioneert van media, applicaties en computerplatforms.
Het eenduidig vastleggen van de begeleidende (meta-) gegevens blijkt geen eenvoudige opgave. Enerzijds concludeert Van Horik dat daarvoor al een internationale standaard aanwezig is in de vorm van ISO/IEC 11179 van de Internationale Standaardisatie Organisatie, bedoeld om inhoud en betekenis van de gebruikte termen eenduidig te formuleren. Aan de andere kant ziet hij dat die standaard abstract is en daardoor niet geschikt om zonder een zeer arbeidsintensief proces de metadata concreet genoeg vast te leggen voor het nageslacht. Er is nog veel werk nodig om ervoor te zorgen dat de ISO/IEC-standaard in de toekomst makkelijker toepasbaar zal worden, aldus de onderzoeker.
Het proefschrift “Permanent pixels” is online beschikbaar.
De handelseditie van het proefschrift van Van Horik, getiteld Permanent Pixels, is het eerste deel in de nieuwe publicatiereeks DANS Studies in Digital Archiving en is verkrijgbaar bij uitgeverij Edita van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen in Amsterdam [Aksant], of online op de website van DANS.
