DANS bestaat 15 jaar!

2 januari 2020

Begonnen als klein instituut, met 15 werknemers, is DANS in 15 jaar uitgegroeid tot een belangrijke speler in de Nederlandse data-infrastructuur. Met bijna 60 werknemers verleent DANS diensten aan zowel instituten, dataprofessionals als onderzoekers en zorgt het voor permanente toegang tot digitale onderzoeksgegevens.

Het is dit jaar 15 jaar geleden dat DANS, op 1 juni 2005, als gezamenlijk initiatief van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) en de Nationale Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) van start is gegaan, met als doel de data-infrastructuur voor (toen nog) de geesteswetenschappen én de sociale wetenschappen te verbeteren.

Samenvoeging 4 initiatieven

Met de oprichting van DANS werden 4 initiatieven samengevoegd: het Steinmetz-archief, het Nederlands Historisch Data Archief (NHDA), het Wetenschappelijk Statistisch Agentschap (WSA) en het E-depot voor de Nederlandse Archeologie (EDNA).

Steinmetz-collectie – ruim 55 jaar beschikbaar

Verreweg het oudste initiatief is het Steinmetz-archief, opgericht als Stichting voor het Opslaan en Toegankelijk maken van Bestaand Materiaal van Sociaal Onderzoek op 27 november 1964 bij de Universiteit van Amsterdam. Dit initiatief kan worden gezien als het startpunt van data-archivering in de geesteswetenschappen en sociale wetenschappen in Nederland. In 1971 werd het Steinmetz-archief onderdeel van de KNAW. De oudste datasets dateren uit de jaren zestig van de vorige eeuw, maar zijn nog steeds beschikbaar. Nu via het online archiveringssysteem EASY van DANS. Zie bijvoorbeeld de datasets van Prof.dr Ivan Gadourek, van 1958 tot 1985 hoogleraar methoden en technieken aan de Rijksuniversiteit Groningen.

Nederlands Historisch Data Archief (NHDA) – ruim 30 jaar beschikbaar

Een eerste voorstel voor een historisch data-archief werd geformuleerd binnen de Werkgroep Geschiedenis en Informatica in augustus 1987. In 1989 erkende NWO het NHDA als een expertisecentrum, maar zonder financiering. In 1995 werd het onderdeel van de KNAW. De eerste datasets van het archief waren afkomstig van de afdeling Geschiedenis van de Universiteit Leiden, waar het tot 1997 was ondergebracht. De NHDA-collectie is beschikbaar via EASY.

Wetenschappelijk Statistisch Agentschap (WSA)

Het WSA is in 1994 opgericht als intermediair voor het verkrijgen van grote gegevensbestanden van organisaties zoals het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), het Nederlands Instituut voor Sociaal Onderzoek (SCP) en het Kadaster. In de jaren tachtig en in het begin van de jaren negentig was het verkrijgen van deze bestanden niet eenvoudig en duur. Het WSA beheerde zelf geen archieven, maar sloot contracten met gegevensproducenten en regelde de levering van bestanden aan onderzoekers tegen gereduceerde tarieven. De datalevering aan onderzoekers werd bij DANS binnen twee jaar een gratis dienst. De datacontracten werden herzien en de veranderende opvattingen over toegang van het publiek tot door de overheid gefinancierde gegevens leidden tot de bijna volledige beëindiging van betalingen voor gegevens. De zogenoemde Public Use files van het CBS, SCP en het Kadaster zijn nog steeds beschikbaar via EASY.

E-depot voor de Nederlandse Archeologie (EDNA)

In 2004 ging het EDNA-project van start, het data-archief voor digitale documentatie van archeologische (boor)onderzoeken, opgravingen en eindrapportages. In 2005 werd het project bij DANS ondergebracht en in samenwerking met de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed werd het e-depot voor de Nederlandse Archeologie een vaste dienst van DANS. Archeologie is inmiddels verreweg de grootste collectie beschikbaar via EASY, met meer dan 66.000 datasets.

De afgelopen 15 jaar

In 15 jaar heeft DANS 3 (gecertificeerde) diensten voor onderzoekers en dataprofessionals neergezet. Op een rij:

DataverseNL

Al tijdens onderzoek kunnen onderzoeksdata opgeslagen, gedeeld en gepubliceerd worden via DataverseNL. DataverseNL wordt gezamenlijk aangeboden door de deelnemende instellingen en DANS. In 2014 nam DANS het beheer van DataverseNL over van de Universiteit Utrecht en beheert DANS het netwerk; het beheer van de data in de lokale repositories ligt in de handen van de instellingen.

EASY

EASY is een online archiveringssysteem voor het deponeren en hergebruiken van onderzoeksdata. Naast de collecties van de voorgangers worden vele nieuwe datasets en collecties in EASY ondergebracht. EASY bevat datasets uit onder andere de geesteswetenschappen, gezondheidswetenschappen, maatschappij- en gedragswetenschappen, oral history en ruimtelijke wetenschappen. Data uit onderzoek kunnen via EASY worden gedeeld met anderen. Hiermee zorgen we samen voor duurzame toegang tot en hergebruik van onderzoeksdata.

NARCIS

NARCIS staat voor National Academic Research and Collaborations Information System en is dé nationale portal voor wie informatie zoekt over wetenschappers en hun onderzoeksprojecten, publicaties en databestanden. Een samenwerking tussen KNAW Onderzoek Informatie, NWO, VSNU en METIS binnen het DARE-programma van SURFfoundation leidde in 2004 tot de portal NARCIS, waaraan in 2007 de dienst DAREnet werd toegevoegd. Sinds 2011 is NARCIS een dienst van DANS.

Training & Consultancy

DANS is al jaren actief betrokken bij nationale en Europese projecten. De opgebouwde kennis komt terug in de trainingen, consultancy en projectmatige ondersteuning aan onderzoekers, onderzoeksinstellingen, onderzoeksfinanciers, dataprofessionals en andere archieven, bedoeld om samen de permanente toegang tot digitale onderzoeksgegevens te verbeteren.

Op naar de volgende 15 jaar

Ook de komende jaren blijft DANS zorgen voor permanente toegang tot digitale onderzoeksgegevens. DANS doet dit, in samenwerking met andere instituten en dataprofessionals, door onderzoekers te stimuleren hun digitale onderzoeksgegevens vindbaar, toegankelijk, interoperabel en herbruikbaar te maken.

Wat kunnen we voor u betekenen?

Naast de bovengenoemde diensten biedt DANS deskundig advies en organiseert DANS diverse trainingen en events over uiteenlopende onderwerpen. Voor 2020 staan bijvoorbeeld de volgende events op de agenda:

24 maart – DataverseNL community meeting
24 maart – Voer voor psychologen
24 september – Open day on open science
10 september – Landelijke workshop onderzoeksinformatie
18 november – Dataprijs

		Ook heeft DANS een kwartetspel ontwikkeld, speciaal voor onderzoekend Nederland: de DANS Data Game. Wilt u ook zo’n fraai kwartet bemachtigen? Het kwartet kan via dit webformulier gratis worden besteld. Het kwartet is in het Engels. Volg ook op Twitter onze #DANSdatagame.

Ook heeft DANS een kwartetspel ontwikkeld, speciaal voor onderzoekend Nederland: de DANS Data Game. Wilt u ook zo’n fraai kwartet bemachtigen? Het kwartet kan via dit webformulier gratis worden besteld. Het kwartet is in het Engels.

Volg ook op Twitter onze #DANSdatagame.

Meer informatie

Meer informatie over deze en andere activiteiten van DANS vindt u op deze website en in de digitale nieuwsbrief DataLink en het blad E-data & Research. Neem gerust contact met ons op!